تاثیر و کاربرد موسیقی در یادگیری دانش آموزان
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
این مقاله را با یک سوال کلیدی آغاز می‌کنیم؛ موسیقی در هنگام درس خواندن، آری یا خیر؟ برای برخی از ما موسیقی بخش جدانشدنی زندگی است که در هنگام رانندگی، مرتب کردن خانه، قدم زدن در خیابان و یا حتی در هنگام کار کردن به موسیقی گوش می‌دهیم. اما آیا با موسیقی می‌توان مطالعه کرد؟
ممکن است شما نیز درباره تاثیر موسیقی در یادگیری شنیده باشید یا در میان دوستان خود کسی را می‌شناسید که با درس خواندن موسیقی گوش می‌دهد. احتمالا از خودتان سوال کنید، چطور می‌شود با وجود موسیقی تمرکز کرد؟! برای پاسخ به این سوال می‌توانید از مشاوره تحصیلی کمک بگیرد. البته نگران نباشید؛ ما نیز در ادامه این مطلب قصد داریم تا به تمام سوالات شما درباره تاثیر موسیقی بر درس خواندن پاسخ دهیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.
چه زمانی می‌توان از موسیقی در مطالعه استفاده کرد؟
پیش از آنکه درباره تاثیر موسیقی در یادگیری صحبت کنیم، ابتدا باید به این نکته اشاره کنیم که همیشه هم نباید در هنگام درس خواندن به موسیقی گوش داد. بهتر است زمانی از موسیقی استفاده کنید که در هنگام درس خواندن، تمرکز و حواس شما متوجه موضوع دیگری می‌شود. در واقع موسیقی کمک می‌کند تا با دقت بیشتری درس بخوانید.
استفاده از دیگر تاثیر موسیقی بر درس خواندن زمانی مشخص می‌شود که در محیط شلوغ و پرسروصدا قصد درس خواندن دارید. مثلا وقتی در یک سالن شلوغ نشسته‌اید و تصمیم می‌گیرید که درس بخوانید، یک موسیقی ملایم شما را از صداهای اضافی محیط رها می‌کند.
موسیقی چگونه بر تمرکز حواس تأثیر می گذارد؟
یک تاثیر موسیقی که می‌تواند به یادگیری بهتر دروس کمک کند، افزایش تمرکز است. در طول روز در حال انجام هر فعالیتی که هستید، دنیایی از فکر و خیال در ذهن شما می‌چرخد. این افکار ممکن است در هنگام درس خواندن نیز شما را رها نکند؛ در این صورت تمرکز کردن روی موضوع درسی به کاری سخت تبدیل می‌شود.
خبر خوب این است که یک موسیقی مناسب می‌تواند به تمرکز حواس شما کمک کند؛ اما چگونه؟ تاثیر افکار مزاحم هنگام مطالعه، زمانی بیشتر می‌شود که در یک محیط شلوغ باشید. تصور کنید غرق درس خواندن شده‌اید و به ناگاه صدای گریه بلند یک کودک تمرکز شما را بر هم می‌زند و ممکن است به خود بیایید و متوجه شوید مدت طولانی است که درگیر فکر کردن به گریه کودک و موضوعات حول محور آن بوده‌اید.
گوش دادن به موسیقی، اضافه کردن نوعی صدای ملایم و مناسب به پس‌زمینه ذهن شما است که به حواس‌پرتی‌های دیگر پایان می‌دهد. در واقع موسیقی بخشی از شکاف ذهنی شما را پر می‌کند؛ همان بخشی که درگیر افکار دیگر می‌شود. نتیجه این اتفاق افزایش تمرکز شما و آماده شدن برای یک مطالعه مفید است.
تاثیر موسیقی بر یادگیری هنگام درس خواندن
بسیاری از افراد معتقداند که با استفاده از موسیقی، بازده بیشتری در مطالعه و یادگیری دروس داشته‌اند. اما به راستی تاثیر موسیقی بر دانش آموزان و توانایی یادگیری آن‌ها چیست؟ اغلب دانش‌آموزان و دانشجویان به فضایی آرام و ساکت برای درس خواندن دسترسی ندارند، مثلا در منزل کوچکی زندگی می‌کنند یا فاصله آن‌ها با مکان‌های مناسب درس خواندن مانند کتابخانه‌ها زیاد است. برای این افراد گوش دادن به موسیقی انتخاب بسیار مناسبی است. در این بخش درباره تاثیر موسیقی در یادگیری صحبت می‌کنیم.
نظریه تاثیر موتزارت؛ درست یا غلط؟
به احتمال بسیار زیاد شما نیز ولفگانگ آمادئوس موتزارت، نابغه اتریشی موسیقی را می‌شناسید؛ آهنگسازی که آثار شگفت‌انگیزی را خلق کرد. نظریه موتزارت بیان می‌کند که گوش دادن به موسیقی کلاسیک سطح IQ شما را بالا برده و شما را باهوش‌تر می‌کند، در نتیجه بهتر می‌توانید درس بخوانید. این اصطلاح اولین بار توسط آلفرد ا. توماتیس ارائه شد و بعدها به وسیله دکتر گوردون شاو تئوری توسعه یافت.
مطالعات مختلفی درباره این نظریه انجام شده است که برخی از آن‌ها عنوان می‌کنند، گوش دادن به موسیقی تاثیر زیادی بر علمکرد مغز در یادگیری داشته و برخی دیگر می‌گویند، موسیقی ارتباطی با یادگیری نخواهد داشت! متاسفانه باید بدانید که موسیقی شما را باهوش نمی‌کند؛ اما با تاثیر بر حافظه می‌تواند در یادگیری موثر باشد.
موسیقی و روحیه بهتر
درست است که موسیقی شما را باهوش‌تر نمی‌کند، اما در افزایش شادی و نشاط شما تاثیرگذار است. دوپامین نوعی انتقال‌دهنده عصبی است که بر عواطف و احساسات شما تاثیر مثبت می‌گذارد. جالب است بدانید که در هنگام گوش دادن به یک موسیقی خوب، ترشح هورمون دوپامین افزایش می‌یابد. مابقی مطلب یک نتیجه‌گیری ساده است. شما فکر می‌کنید چه زمانی، بهتر یک درس را یاد می‌گیرید، زمانی که روحیه شادتری دارید یا زمانی که خسته و بی حوصله هستید!؟
تمرکز و دیگر هیچ!
همانطور که در بخش‌های قبل نیز اشاره کردیم، گوش دادن به یک موسیقی مناسب و ملایم موجب می‌شود تا موضوعات متفرقه حواس شما را پرت نکند و با تمرکز بیشتری مشغول مطالعه شوید. در واقع موسیقی مثل یک دوست خوب است که ذهن شما را آرام کرده و با پر کردن خلاها، موجب می‌شود تا با دقت بیشتری درس بخوانید، به ویژه در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا!
موسیقی و عملکرد تحصیلی
در ادامه تاثیر موسیقی در یادگیری می‌توان به بهبود عملکرد تحصیلی اشاره کرد. مطالعات مختلف ثابت می‌کنند که دانش‌آموزان یا دانشجویانی که همراه با موسیقی درس می‌خوانند، بازده بیشتری در مقایسه با افرادی دارند که مجبور به درس خواندن در یک محیط شلوغ شده‌اند. جالب است بدانید که تاثیر موسیقی بر عملکرد مغز تا آنجا است که معمولا کسانی که یادگیری یک ساز را دنبال می‌کنند، توانایی حل مسئله بیشتری دارند. ممکن است شما نواختن یک ساز را بلد نباشید، اما امکان گوش دادن به موسیقی برای همه فراهم است.
مزایا و معایب تاثیر موسیقی در یادگیری دانش آموزان
در بررسی تاثیر موسیقی درسی باید از مزایا و معایب آن نیز آگاه شد. بررسی این موضوع از جهات مختلف باعث می‌شود تا در مورد تاثیر موسیقی بر درس خواندن اطلاعات بهتری داشته باشید.
مزایای موسیقی در یادگیری دانش آموزان
ابتدا به معرفی مزایا و تاثیر موسیقی بر دانش آموزان به شیوه مثبت می‌پردازیم که شامل موارد مختلفی است.
- آرامش روانی:
نزدیک شدن به یک امتحان سخت، بار روانی زیادی را به دنبال داشته و در اغلب افراد موجب استرس و اضطراب می‌شود. مقدار کم استرس، تاثیر مثبتی دارد زیرا شما را وادار به درس خواندن می‌کند، اما اگر شما از جمله افرادی هستید که استرس و اضطراب بسیار زیادی را تحمل می‌کنید، این استرس نتیجه معکوس دارد. در این اوقات، استفاده از یک موسیقی ملایم و آرامش‌بخش همان چیزی است که احساسات منفی شما را از بین برده و به شما کمک می‌کند تا آرامش روانی خود را بازگردانده و به مطالعه درس‌ها بپردازید.
- یافتن انگیزه:
برخی افراد از درس خواندن فرار می‌کنند، زیرا انگیزه‌ای برای آن ندارند. این موضوع بیشتر در دانش‌آموزان اتفاق افتاده و پشت میز نشستن به قصد مطالعه را به یک کابوس تبدیل می‌کند. استفاده از موسیقی مناسب می‌تواند عامل تشویق‌کننده شما به مطالعه باشد تا با میل و رغبت بیشتری آماده درس خواندن شوید. پس تاثیر موسیقی بر دانش آموزان می‌تواند افزایش انگیزه آن‌ها باشد.
- خلاقیت و موسیقی:
بیایید به هم به دوران کودکی باز گردیم، زمانی که برای حفظ کردن حروف الفبا یا هر موضوع درسی دیگر، به دنبال آهنگ و ریتم بودیم. موسیقی در بزرگسالی نیز همین تاثیر را به دنبال خواهد داشت؛ یعنی خلاقیت ذهنی شما را بالاتر می‌برد. این افزایش خلاقیت می‌تواند دیگر تاثیر موسیقی درسی باشد که کمک می‌کند تا با ذهن خلاق‌تر، بهتر درس خوانده و مسائل درسی را حل کنید.
- بهبود حافظه:
مغز نیز مانند عضلات بدن هرچه بیشتر کار کند، قوی‌تر شده و در وضعیت بهتری قرار می‌گیرد. روش‌های مختلفی برای بهبود حافظه توصیه می‌شود که یکی از آن‌ها گوش دادن به موسیقی است. گوش سپردن به موسیقی نه تنها حافظه شما را در به خاطر سپردن موضوعات درسی تقویت می‌کند، بلکه از مرگ سلول‌های مغزی با افزایش سن و ابتلا به آلزایمر جلوگیری خواهد کرد.
معایب موسیقی در یادگیری دانش آموزان
هر موضوعی، دو وجه مثبت و منفی دارد و تاثیر موسیقی در یادگیری نیز همین‌طور است. آنچه موجب می‌شود تا گوش دادن به موسیقی در زمان مطالعه به یک کار اشتباه تبدیل شود، انتخاب موسیقی‌های نامناسب است.
- موسیقی‌های باکلام معمولا مغز شما را درگیر می‌کنند که نتیجه آن کاهش تمرکز است؛ حال اگر آن موسیقی، آهنگی خاطره‌انگیز باشد، شما را از درس جدا کرده و به دنیای خاطرات می‌برد.
- اگر موسیقی را انتخاب کنید که از جمله موسیقی‌های محبوب شماست، احتمالا مغز شما به چیزی متمایل می‌شود که علاقه بیشتری به آن دارد، یعنی همان موسیقی! پس تمرکز مغز روی درس از بین می‌رود.
- اگر شما از جمله افرادی هستید که هر چیز کوچکی تمرکز شما را از بین می‌برد، پس تاثیر موسیقی درسی شامل حال شما نمی‌شود. برای شما بهترین انتخاب، یافتن یک محیط آرام و به دور از هیاهو است.
- اگر عادت کرده‌اید که برای درس خواندن از یک هدفون استفاده کرده و موسیقی گوش دهید، از اثرات مخرب آن بر شنوایی غافل نشوید، چراکه استفاده مداوم از هدفون، احتمال ایجاد مشکلات شنوایی را افزایش می‌دهد.
کدام نوع موسیقی برای یادگیری تاثیر مثبت دارد
حالا که با تاثیر موسیقی بر درس خواندن آشنا شده و مزایا و معایب آن را می‌دانید، زمان پاسخ به یک سوال مهم است؛ کدام موسیقی بر یادگیری تاثیر مثبت دارد؟ ابتدا باید بدانید آنچه درباره تاثیر موسیقی بر دانش آموزان گفته شد، شامل همه سبک‌های موسیقی نیست! پس کدام موسیقی را در هنگام درس خواندن گوش دهیم؟
موسیقی بی‌کلام، کلاسیک، جاز و فولک بهترین انتخاب‌ها برای زمان مطالعه هستند؛ در واقع موسیقی که آرامش‌بخش باشد اما نه آنقدر که شما را کسل و خواب‌آلود کند. از سوی دیگر سبک‌های راک و هیپ‌هاپ، برای مطالعه مناسب نیستند، چراکه مغز شما را درگیر می‌کنند و این عملکرد چندگانه مغز، تمرکز را برای یادگیری یک مبحث درسی کاهش می‌دهد.
همانطور که گفتیم از موسیقی‌های خاطره‌انگیز و مورد علاقه خود نیز دوری کنید. برای انتخاب موسیقی می‌توانید از دوستان خود هم مشورت بگیرید و کمی در اینترنت جستجو کنید تا یک پلی‌لیست مناسب و جذاب برای زمان‌های مطالعه خود ایجاد نمایید. البته کمک گرفتن از نرم‌افزارهای پخش موسیقی مانند Spotify نیز انتخاب خوبی است.
آیا گوش دادن به موسیقی بر عملکرد تحصیلی تأثیر می گذارد؟
در پاسخ به این سوال نمی‌توان برای همه دانش‌آموزان و دانشجویان یک نسخه یکسان در نظر گرفت. همانطور که نتایج مطالعات مختلف نیز نشان می‌دهد، تاثیر موسیقی در یادگیری برای همه یکسان نیست. برخی افراد که عادت به مطالعه در محیط‌های آرام مانند کتابخانه، پانسیون مطالعاتی یا سالن‌های مطالعه را دارند، معمولا نسبت به هر گونه صدای محیطی حتی یک موسیقی ملایم علاقه‌ای ندارند و برعکس آنچه تصور می‌کنید، موسیقی بر عملکرد تحصیلی این افراد تاثیر منفی خواهد داشت.
از سوی دیگر افرادی که مجبور به مطالعه در محیط‌های شلوغ هستند و جای آرامی را در نزدیکی خود سراغ ندارد، می‌توانند از تاثیر موسیقی در یادگیری بهره‌مند شوند. برای این افراد یک موسیقی ملایم و مناسب، اثر محرک‌های محیطی را کاهش داده و کمک می‌کند تا با تمرکز بیشتری درس بخوانند.
درس خواندن با موسیقی یا بدون آن؟
پس از تمام آنچه درباره تاثیر موسیقی در یادگیری گفتیم، بلاخره از موسیقی برای مطالعه استفاده کنیم یا نه؟ در واقع همه چیز به خود شما بستگی دارد! اگر از جمله افرادی هستید که در محیط‌های آرام درس می‌خوانید، گوش دادن به موسیقی مناسب شما نیست. همچنین برخی افراد با استفاده از موسیقی، شرطی شده و به آن عادت می‌کنید، به گونه‌ای که دیگر بدون موسیقی نمی‌توانند درس بخوانند. برای این گروه افراد نیز موسیقی گزینه مناسبی نخواهد بود.
اگر هیچ کدام از این موارد شامل حال شما نمی‌شود و معمولا باید در محیط‌های شلوغ درس بخوانید، پس می‌توانید موسیقی‌های مناسب را انتخاب کرده و در هنگام درس خواندن به کار ببرید.
کمک گرفتن از یک مشاور خوب!
در این مطلب شما را با تاثیر موسیقی در یادگیری آشنا کردیم و تلاش نمودیم تا به کلیه سوالات و ابهامات شما پاسخ دهیم. فراموش نکنید که گوش دادن به موسیقی و مطالعه تنها بخشی از موفقیت را پوشش می‌دهد و شما باید موارد مختلف دیگری همچون برنامه‌ریزی، منابع مطالعاتی مناسب و غیره را نیز در دسترس داشته باشید.
درباره تمامی آنچه برای موفقیت لازم است، کمک گرفتن از مشاوران و اساتید کادمی فرهنگ انتخاب مناسبی است. همچنین در کلاس های خصوصی و پانسیون مطالعه فرهنگ، فضایی مناسب برای درس خواندن فراهم شده است تا بتوانید بهترین بازده را در هنگام مطالعه داشته باشید.
