راهکارهای جلوگیری از حواس پرتی در آزمون
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
داشتن کمی دلشوره برای کنکور کاملا طبیعی است. به هر حال، شما مدت‌ها درس خوانده‌اید و قرار است در یک آزمون سراسری، سرنوشت تحصیلی خود را رقم بزنید. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که با عدم تمرکز در آزمون چه باید کرد؟ حواس پرتی مشکلی است که بسیاری از افراد با آن درگیر هستند، اما همین مشکل به ظاهر ساده می‌تواند در مواردی دست و پا گیر شود و حسابی شما را کلافه کند. پس برای شرکت در امتحانات نهایی پایه دوازدهم و پس از آن، شرکت در آزمون کنکور باید علاوه بر مطالعه، توانایی تمرکز حواس داشته باشید تا بتوانید به بهترین شکل ممکن از دانسته‌های خود استفاده کنید.
حالا اگر کنجکاوید بدانید که ریشه‌ها و علل حواس پرتی چیست و چه تکنیک‌هایی برایتمرکز سر جلسه آزمون وجود دارد، با پانسیون مطالعاتی فرهنگ همراه باشید.
منشا حواس پرتی در امتحان
عدم تمرکز در آزمون می‌تواند ناشی از عوامل درونی یا بیرونی باشد. عوامل درونی می‌توانند تجربه حالاتی مانند ناراحتی، استرس، غم و غصه، نگرانی و… باشند که معمولا کنترل کردن و تسلط بر آن‌ها، زمان بیشتری می‌برد. اما علت‌های بیرونی، از قبیل سر و صدای محیط، راحت نبودن صندلی و… قابلیت کنترل بیشتری دارند و شما ممکن است بتوانید برخی از این عوامل مزاحم را به سرعت رفع کرده یا در جهت بهبود اوضاع، اقدامی انجام دهید.
چگونه حواسمان را جمع کنیم؟
آیا می‌دانید با هر بار عدم تمرکز، 23 دقیقه وقت لازم است تا تمرکز از دست رفته بازگردد؟ به عبارت دیگر، شما 23 دقیقه از زمان ارزشمند مطالعه را از دست داده‌اید! بنابراین باید هر چه زودتر درباره این مشکل فکری بکنید تا حواس پرتی در مطالعه به عدم تمرکز در آزمون بسط پیدا نکند و بتوانید نتیجه ساعات مطالعاتی عمیق و مفید خود را به بهترین شکل ممکن در آزمون کنکور به بار بنشانید. اما پیش از آن باید ابتدا عوامل حواس پرتی را بهتر بشناسید و ببینید درباره کنترل هر کدام، چه راه‌حل‌هایی وجود دارد.
عوامل حواس‌پرتی چه چیزهایی هستند
عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند در زمان مطالعه به سراغ شما بیایند و حسابی حواستان را پرت کنند. یکی از مهم‌ترین عوامل حواس پرتی که همه به خوبی با آن آشنا هستیم، تلفن همراه است. علاوه بر صدای زنگ و اعلان‌های شبکه‌های اجتماعی، گوشی‌های هوشمند، قابلیت‌های زیادی دارند که ساعت‌های طولانی فرد را سرگرم کرده و او را از مطالعه بازمی‌دارند. بنابراین، پیش از هر چیز، تلفن همراه خود را خاموش یا بی‌صدا کرده و در مکانی دیگر دور از محیط مطالعه قرار دهید. گاهی صداهای محیط هم می‌توانند دردساز شوند، پس تا حد امکان، مکان مطالعه خود را به مکان‌هایی آرام و بی‌صدا منتقل کنید و اگر چنین امکانی نداشتید، از یک هدفون کمک بگیرید.
حالا باید فکری هم به حال افکار مزاحم کنید. ابتدا بدانید که جنگیدن با این افکار، هیچ مشکلی را حل نمی‌کند، بنابراین، شاید بهتر باشد به خود یادآوری کنید که زمانی را در طول روز برای رژه این افکار در نظر گرفته‌اید و اکنون، فقط زمان مطالعه است. البته تکنینک دیگر نوشتن افکار مزاحم است، به این ترتیب که به محض خطور این افکار به ذهن، آن را در کاغذی جداگانه بنویسید و رها کنید. با تکرار این تمرین، متوجه تاثیرات شگفت‌انگیز آن و افزایش میزان تمرکز خود خواهید شد.
کدام تکنیک ها برای افزایش تمرکز در امتحان کاربرد دارند؟
روش‌های زیادی برای این منظور وجود دارند که در ادامه، به بهترین و موثرترین موارد می‌پردازیم:
استفاده از تکنیک خط بر
تکنیک برخط، یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های تندخوانی است. در این روش باید هنگام خواندن سوالات، مداد را زیر خطوط حرکت داده و از همزمانی چشم و ذهن کمک بگیرید. از حرکت سر و برگشت به عقب خودداری کرده و زیر افعال خط بکشید تا تمرکز شما بیشتر شود.
استفاده از تکنیک تست اتم یا آتتم
کلمه آتتم یک کلمه اختصاری شامل آ به معنای آموزشی، ت به معنای تمرین، ت دوم به معنای تکرار و میم به معنای مهارت است. هدف از این روش، تسلط کامل بر محتوای دروس است. دانش آموز باید با حل تست‌های آموزشی و حتی سوالات تشریحی، با نحوه سوال دادن از مباحث آشنا شود. در ادامه و بعد از مطالعه مباحث اولیه درسی، حل تست‌های مروری قرار دارد و پس از آن باید تکرار تست‌های علامت‌دار و حل تست‌های زمان‌داررا در برنامه درسی خود قرار دهد. در نهایت می‌تواند با استفاده از تست‌های جمع‌بندی و حل تست‌های زمان‌دار، مهارت خود را در پاسخگویی به سوالات بالا برده و نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کند.
پاسخ دادن به سوالات آسان
اگر به دنبال تمرکز سر جلسه آزمون هستید، بلافاصله سوالات آزمون را به 3 دسته آسان، متوسط و سخت دسته بندی کرده و کنار هر کدام، علامتی بگذارید. جالب است بدانید که این کار به تقویت تمرکز و کارایی مغز کمک کرده و باعث مدیریت بهتر زمان خواهد شد. ابتدا از سوالات آسان آغاز کرده و بعد از آن به سراغ سوالات متوسط بروید و در نهایت در زمان باقیمانده، سوالات سخت را هم دریابید. هر چند که معمولا بیشترین تعداد سوالات کنکور از سطحی متوسط برخوردارند و سوالات خیلی سخت یا خیلی آسان، تعداد کمتری را به خود اختصاص می‌دهند.
هر لحظه تمرکز بر یک سوال
پس از یک مرور کلی بر تمام سوالات قبل از پاسخ دادن، زمان تمرکز در لحظه است. به این ترتیب که در مواجهه با هر تست فقط بر روی آن تمرکز کرده و سوال قبلی و بعدی را رها کنید. این کار یک روش موثر برای جلوگیری از عدم تمرکز در آزمون است، اما تمرین و تکرار زیادی می‌طلبد. به علاوه، تکنیک پاسخ دادن به سوالات آسان هم به تمرکز لحظه‌ای شما کمک می‌کند، زیرا به طور معمول، نسبت به جواب صحیح این سوالات اطمینان بیشتری دارید و می‌توانید به سرعت از آن‌ها عبور کنید.
نشانه های کاهش تمرکز در امتحان
عدم تمرکز در آزمون خود را به شکل‌های مختلفی نشان می‌دهد که برخی از رایج‌ترین موارد را در ادامه آورده‌ایم:
- توجه بیش از حد به فعالیت‌های اطرافیان سر جلسه آزمون
- عدم توانایی طبقه‌بندی اطلاعات در ذهن
- تا آخر نخواندن سوالات کنکور و گزینه‌های پیشنهادی برای پاسخ
- کاهش توانایی حل مسائل و بازدهی ذهنی
- احساس استرس زیاد پیش از شروع آزمون و در طول آن
- بی‌دقتی و نداشتن انرژی کافی برای پاسخ دادن به سوالات
- هجوم افکار منفی و مزاحم به ذهن
- از یاد بردن فرمول‌های مهم
- اشتباه انجام دادن محاسبات ساده
- حس خستگی مدام در جسم و روح ( نشانه‌ای از حالت مه مغزی یا brain fog)
- تمایل به خروج هرچه سریع‌تر از جلسه آزمون با وجود پاسخ ندادن کامل به همه سولات
- عدم اخذ رتبه و تراز مناسب در آزمون
مهم‌ترین دلایل عدم تمرکز در امتحانات
اگر به دنبال علت عدم تمرکز در آزمون هستید، به موارد زیر توجه کنید و ببینید کدامیک از این موارد درباره شما بیشتر صدق می‌کند. البته گاهی هم عدم تمرکز در آزمون دلایل جدی‌تری دارد و نیازمند مشاوره روانشناسی و دریافت کمک‌های حرفه‌ای است.
عدم مطالعه کافی
واضح است که مطالعه ناکافی، امکان عدم تمرکز در آزمون را بالا می‌برد. این موضوع باعث افزایش استرس شما می‌شود و حتی ممکن است در پاسخ به سوالات ساده‌تر هم دچار بی‌دقتی شوید.
مقایسه خود با دیگران
ممکن است این رفتار نادرست به جلسه آزمون هم سرایت کند و ناخودآگاه مشغول زیر نظر گرفتن فعالیت دیگران سر جلسه آزمون شوید. اما به جای این کار بی‌فایده، پیشنهاد بهتری برای شما داریم و آن اینکه خودتان را با خودتان مقایسه کنید. برای مثال ببینید نسبت به ماه پیش چقدر پیشرفت داشته‌اید و تا چه اندازه توانسته‌اید مهارت خود در تست‌زنی‌های زمان‌دار را بالا ببرید. فراموش نکنید که هر فردی شرایط خاص خود را دارد و مهم این است که با توجه به شرایط فردی خود، بهترین عملکرد و بازدهی ممکن را داشته باشید.
ساده انگاری آزمون
حتما برای شما هم پیش آمده که با تصور ساده بودن امتحان، در پاسخ به سوالات ساده هم دچار اشتباهات بسیار عجیبی شوید. این همان جایی است که باید گفت دقت را فدای سرعت کرده‌اید. پس کمی آرام باشید و سوالات ساده را هم با نهایت دقت بخوانید.
خواب ناکافی
اگر نمی‌خواهید استرس امتحان، تمرکز سر جلسه آزمون را بر هم بزند، خواب شبانه را از قلم نیندازید. رعایت سیکل روزانه خواب، تعادل هورمونی بدن شما را حفظ می‌کند، در حالی که عدم توجه به این موضوع مهم باعث افزایش هورمون کورتیزول (هورمون استرس) می‌شود و در چنین شرایطی کسب نمره و تراز قابل قبول، دشوارتر خواهد بود.
عجله
درست است که زمان حل سوالات کنکور محدود است و این مطلب بارها در مشاوره کنکور به شما یادآوری شده است، اما فراموش نکنید که معیار ارزیابی شما، تعداد پاسخ‌های صحیح شما است. بنابراین، به جای عجله برای به انتها رساندن دفترچه سوالات، کمی تأمل کنید و با دقت و تمرکز کافی، سوالات را بخوانید و در دام فریبنده عجله نیفتید.
متدهای افزایش تمرکز در آزمون
حالا که مهم‌ترین دلایل عدم تمرکز در آزمون را بیان کردیم، باید به سراغ روش‌های افزایش تمرکز در آزمون برویم. البته این روش‌ها فقط مختص کنکور نیستند و در موفقیت تحصیلی شما در مقاطع مختلف از قبیل امتحانات نهایی پایه دهم، یازدهم و… به کمک شما می‌آیند. در صورت تمرین این راهکارهای ساده، متوجه نتایج فوق‌العاده آن‌ها می‌شوید:
تغذیه مناسب و دوستدار مغز
مغز اندامی حساس است و وجود برخی مواد مغذی برای افزایش کارایی آن بسیار سودمند می‌باشد. برای مثال، مواد غذایی حاوی امگا 3، پتاسیم و آهن را در برنامه غذایی خود بگنجانید و ویتامین‌هایA ، B6،B12 و D را از قلم نیندازید. به علاوه فراموش نکنید که قند، اصلی‌ترین ماده غذایی مورد نیاز مغز است که بهتر است آن را از طریق قندهای طبیعی مثل خرما و عسل تأمین کنید. همچنین توجه داشته باشید که مصرف یک صبحانه کامل و مغذی که می‌تواند شامل تخم مرغ، عسل، شیره انگور و… باشد برای صبح روز آزمون ضروری است.
شبیه سازی محیط امتحان
اگر احساس می‌کنید که قرار گرفتن در محیط نامانوس امتحان شما را هیجان‌زده کرده و از تمرکز سر جلسه آزمون می‌کاهد، حتما این محیط را برای خود شبیه سازی کنید. به این ترتیب که لباس مدرسه پوشیده، پشت میز بنشینید و با در نظر گرفتن زمان، آزمون بدهید. این کار به نحو موثری از میزان استرس شما می‌کاهد. به علاوه، حتما سوالات کنکور سال‌های قبل را مرور کرده و تمام جزئیات آزمون را از نظر بگذرانید.
تمرین تنفس عمیق
با تنفس عمیق می‌توانید میزان اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن از جمله مغز را افزایش داده و متابولیسم بدن خود را بهبود ببخشید. به علاوه، تنفس عمیق می‌تواند باعث کاهش استرس و آرامش بیشتر، تعادل اسید و باز بدن و کاهش فشار خون شود. اگر در طول زمان، تنفس عمیق را تمرین کنید، این کار مفید تبدیل به بخشی از عادات روزمره شما خواهد شد. پیش از شروع آزمون هم چند نفس عمیق بکشید و در طول آزمون این روند را حفظ کنید.
ریشه یابی علل عدم تمرکز در تست زدن
ممکن است در بعضی موارد، عدم تمرکز در آزمون و تست زدن، ریشه در برخی مشکلات روحی از قبیل اختلال تمرکز یا بیش فعالی داشته باشد. به علاوه، کمبود برخی مواد غذایی مثل کمبود آهن هم می‌تواند باعث تداوم عدم تمرکز شود. در هر حال، اگر احساس می‌کنید که عدم تمرکز شما در آزمون بسیار شدید است و ضمن آن حالاتی مانند حملات عصبی و استرس‌های شدید را تحمل می‌کنید، حتما به متخصصین مربوطه مراجعه کرده و از مشاوره‌های روانشناسی کمک بگیرید.
کارهایی که قبل آزمون برای افزایش تمرکز باید انجام بدهیم
روز قبل از برگزاری آزمون این نکات را در نظر داشته باشید و به آن‌ها عمل کنید:
- درس خواندن در شب امتحان را کنار بگذارید، اما اگر با این کار احساس خوبی ندارید، به مرور نکات مهم و کلیات مطالب اکتفا کرده و ذهن خود را با مطالب جدید، انباشته نکنید.
- حتما یک خواب کافی و باکیفیت داشته باشید.
- حتما یک صبحانه مغذی میل کنید و در طول روز، بدن خود را با نوشیدن آب و نوشیدنی‌های مناسب، هیدراته نگه دارید.
- همراه خود مقداری کشمش، مویز یا شکلات تلخ داشته باشید تا با مصرف آن‌ها به عملکرد بهتر مغزتان کمک کنید.
- تنفس عمیق و تلقینات مثبت ذهنی را از یاد نبرید.
- روی دانسته‌های خود تمرکز کنید و زمان خود را برای پاسخ دادن به سوالات سخت و وقت‌گیر، هدر ندهید.
- در صورتی که در پایان آزمون وقت کافی داشتید، سوالات سخت را هم بررسی کنید.
سخن آخر
اگر خواهان موفقیت در کنکور هستید، در کنار تمام امکانات موجود از قبیل مشاوره تحصیلی، کلاس‌های آمادگی کنکور و… سهم دقت و تمرکز سر جلسه آزمون را دست کم نگیرید. امیدواریم راهکارهای این مقاله در این امر مهم به شما کمک کند و بتوانید با آمادگی و تمرکز کامل، سر جلسه آزمون حاضر شده و نتیجه تلاش خود را به بهترین شکل ممکن دریافت کنید.
